Vandaag is het Vaderdag. Het is alweer 13 jaar geleden dat mijn eigen vader is overleden. Ik heb nooit een bijzondere band gehad met mijn vader, dus ik kan nu ook niet zeggen dat ik hem mis. Ik vind het wel jammer dat we geen betere relatie hebben gehad, zeker omdat ik de laatste jaren steeds meer eigenschappen van hem in mezelf terug zie. Terwijl ik er vroeger van overtuigd was dat ik enkel op mijn moeder leek. Ik wou ook niet op mijn vader lijken.
rouwen
Is rouwen om een huisdier anders?
Het verschil tussen vrienden en huisdieren is dat je vrienden toelaat in je leven en huisdieren in je eenzaamheid ~Robert Bault
Rouwen is een reactie op het verlies van iemand van wie je hebt gehouden. Je moet leren leven zonder degene waarvan je zoveel houdt. Rouwen gaat gepaard met allerlei emoties, zoals verdriet, boosheid, angst, schuld.
Soms krijg ik de vraag of rouwen om een huisdier anders is dan rouwen om een naaste die je hebt verloren. Rouw is rouw, verdriet is verdriet, pijn is pijn. Je houdt van datgene wat is overleden, je hond, je kat. Liefde is liefde. Verlies van een huisdier waarvan je houdt doet, net als verlies van een naaste waarvan je houdt, pijn en heeft tijd nodig om te helen. Lees verder
Een lichttuin
Een lichtje branden, hoe vaak doen we het niet. Voor iemand die het zwaar heeft om wat voor reden dan ook. Door een lichtje te branden geven we aan met onze gedachten bij hem of haar te zijn. We willen laten weten dat we hem of haar te steunen. Of het nu is omdat iemand ziek is, een geliefde naaste verloren heeft of gewoon een tentamen moet doen. Een lichtje branden geeft het gevoel van samenhorigheid en van steun.
December in het land van Rouw
Als ik het over rouwen heb, heb ik het vaak over de reis door het rouwlandschap. Hoe ik aan deze metafoor kom? Vermoedelijk ergens in mijn opleiding opgenomen, maar het helpt soms wel om dingen duidelijk te maken, waar soms moeilijk woorden voor te vinden zijn.
De reis door het rouwlandschap begint meestal op een onverwacht moment. Soms begin je totaal onverwacht, soms weet je wel dat je Lees verder
En dan ben je niemands kind meer!
Het overlijden van een ouder heeft ook op volwassen leeftijd veel impact. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond, dat bij veel volwassenen in positieve, dan wel negatieve zin, veranderingen in het leven optreden door het overlijden van een ouder. Ik kan het me zelf ook nog goed herinneren. Het overviel me zelfs, omdat ik er van te voren nooit bij stil had gestaan. Het gevoel nu de oudste van de familielijn te zijn. Natuurlijk had ik oudere broers en een zus. Maar die vielen weg. Ik was de oudste in lijn naar mijn dochter, mijn kleinkinderen. Nu was het mijn beurt om te overlijden. Ik was nu als eerste aan de beurt en dat hoop ik ook van harte. Toch was het heel confronterend. Tevens voelde het als een bijzondere positie. Ik als oudste van de familie.
“Ik weet, hoe je je voelt.”
Maar is dat zo? Kun je weten hoe iemand zich voelt? Kun je weten hoe een moeder zich voelt, die na negen maanden zwangerschap haar pasgeboren baby weer moet afgeven? Kun je weten hoe een vrouw zich voelt, wiens man onverwacht is overleden? Kun je weten hoe een zoon zich voelt, die zijn vader ziet sterven na een ziekbed van enkele jaren? Lees verder
Rouwen is normaal na het verlies van je baan
Rouwen is een natuurlijk proces na een verlies. Dus ook rouwen na het verlies van je baan. Elke verandering brengt een bepaalde rouw met zich mee, omdat wat er eerst
was, er niet meer is. Het verliezen van je baan dwingt je om heel snel te veranderen. Dus de gevoelens die samenhangen met rouw, met de pijn van het verlies zullen intens zijn. Je voelt je misschien bang, je bent misschien gekwetst, je voelt je misschien afgewezen, je bent misschien boos. Of misschien ben je in paniek, voel je je schuldig? Wat ik wil is, dat je weet dat al deze gevoelens normaal zijn. Er is niets mis met je. Je hebt alle reden om deze gevoelens te hebben. Zo accepteer ze en ben niet te streng voor jezelf. Deze gevoelens horen bij het rouwen na het verlies van je baan.
Ook jij mag rouwen!
Mijn boodschap van vandaag is kort en simpel gezegd, maar vaak zo moeilijk te doen.
De boodschap is jezelf toe te staan tijd te nemen om te rouwen als een geliefde naaste is overleden of op een andere manier is weggegaan. Of dit nu je partner, je kind, je broer of zus, een ander familielid, een vriend, een collega of huisdier is.
Rouwen om het verlies van de geliefde naaste. Rouwen omdat deze persoon of het huisdier niet meer fysiek in je leven aanwezig is. Rouwen om het verlies van je werk, rouwen om het einde van een relatie. Rouwen om de dingen die niet gezegd zijn en die je nog wel had willen zeggen. Rouwen om toekomstige herinneringen samen die je niet meer zult hebben. Rouwen om wat is geweest en nooit meer zal zijn.
Gaat het ooit over?
Deze vraag krijg ik regelmatig. En steevast is mijn antwoord: Nee, het gaat nooit over, het wordt anders, maar overgaan gaat het nooit.
Verdriet om het verlies gaat niet over. Je leert er mee leven, het wordt een onderdeel van jou, waardoor je niet meer dagelijks overspoeld wordt door het verdriet. Je draagt het verdriet als liefde in je hart voor de overledene met je mee. De momenten van verdriet, gemis kunnen verwacht of onverwacht opduiken. Zelfs jaren na de dood van een geliefd persoon, zijn er van die onverwachte momenten, dat je de intense pijn van het verdriet weer ervaart. Bijvoorbeeld als er iemand aan het hoofd van de tafel gaat zitten, waar voorheen altijd je partner zat. Of je ziet een meisje fietsen dat van achteren sprekend op je overleden dochter lijkt. En de verwachte momenten waarvan je weet dat ze de pijn van het verlies weer laten voelen, zoals de geboortedag en sterfdag van de overledene, de trouwdag van je kind, de kerstdagen. Ieder die een naaste heeft verloren heeft van de specifieke dagen waarvan je van te voren al weet, dat het pijn gaat doen dat de overledene er niet bij is.
Hij had toch een mooie leeftijd!
Als ik de overlijdensberichten in de krant lees, komt die zin ook weleens in me op, zeker als iemand al de 90 is gepasseerd. Maar als ik dan lees dat er nog een partner is die nog leeft, komt daar gelijk het besef dat er iemand zijn maatje verloren heeft en intens verdrietig zal zijn.
11 jaar geleden, 19 januari 2003 is mijn vader onverwacht overleden. Hij was toen 77 jaar oud. Een hartstilstand of een herseninfarct werd hem fataal op een vroege zaterdagmorgen.
Leven en Loslaten 